Düğünlerimiz yüzyıllardır uygulanan düğün adetleri, gelenek ve göreneklerimize göre yapılır. Bunların hepsine düğün adetleri denir. Düğüne giden yolda gelin, damat ve ailelerinin yerine getirmesi gereken sorumluluklar düğün adetleri ile önceden belirlenmiştir. Düğün yapacak çiftler de bu adetleri sırası ile uygulayarak güzel bir düğün süreci geçirebilirler. Burada en önemli olan husus yapılması gerekenlerin maddi ve manevi imkânlar ölçüsünde, karşılıklı anlayış ile tarafların birbiri ile istişare ederek ilerlemesidir. Düğün sürecinde yapılması gerekenler ile ilgili tüm beklentileri taraflar birbirine aktarmalı ve her iki taraf da imkânları ölçüsünde üzerine düğen görevleri yerine getirmelidir.
Çiftlerin Tanışması
Evlenme çağına gelmiş genç kadınlar ve erkekler, sosyal ortamlarında, iş yerlerinde, düğünlerde, akraba çevrelerinde, gezi turlarında kısaca girdikleri farklı sosyal çevrelerinde tanıştıkları kişileri yakından tanımaya ve evlilik konusunu düşünmeye başlarlar. Bu süreçte hem erkekler hem de kadınlar kendilerine uygun olduğunu düşündükleri adaylar ile yakınlaşarak onları daha iyi tanıyıp ilişkilerini geliştirirler. Her iki taraf da birbirinden olumlu tepkiler ve karşılıklar aldıkça samimiyet artar ve evlilik düşünülmeye başlar. Bu süreçte her iki tarafta karşısındaki kişiyi daha iyi tanımaya çalışır. Evlilik için uygun kişi olup olmadığını anlamaya çalışır. Erkek kadının evlenmek istediği kişi olduğuna inandığı anda evlilik teklifi yapar. Bu şekilde evliliğe giden yolda ilk adım atılır.
Evlilik Teklifi
Erkek ve kadın belirli bir süre birbirlerini tanıdıktan sonra evlilik düşünülmeye başlanır. Bu süreçte erkeğin kadına evlilik teklifini yapması gerekir. Bunun için erkek bir organizasyon ayarlar. Güzel bir restoran seçer. Restoranda özel bir masa ayarlar. Masaya güller ve çiçekler ile süsleme yaptırır. Evlilik teklifinin yapılmasından sonra keman çalması için bir kemancı ayarlar. Kemancının ne zaman hangi parçayı çalacağı önceden konuşulur. Evlilik teklifi yapılacak gün erkek önce güzel bir takım elbise giyer. Bir araba ile kadını evinden ya da iş yerinden alır. Güzel bir çiçek buketi verir. Evlilik teklifi yapılacak mekana geçilir. Burada ayarlanan masaya oturulur. Mekan ile önceden görüşüldüğü için mekandaki garsonlar özel bir ihtimam gösterirler. Masaya oturulduğunda erkek kadına güzel sözler söyler ve sözü evliliğe kadar getirir. En uygun zamanda cebinden yüzüğü çıkarıp o sihirli sözcüğü söyler. “Benimle Evlenir misin” der. Kadın şaşırır ve bir süre sonra Evet diyerek mutlu bir evliliğin adımları atılmaya başlar. daha önceden ayarlanan bir arkadaş ya da mekandaki garsonlardan bir bu anın hatıra kalması için fotoğraf ve video kaydı alır. Daha sonra yemekler yenir. Yemek sonunda mekandan ayrılarak kadın evine bırakılır. Bu arada açık alanda yapılan evlilik tekliflerinde havai fişek gösterisi ya da lazer ışık gösterisi de yapılabilmektedir. Evlilik teklifinden sonraki adım Erkeğin kadının ailesi ile, kadının da erkeğin ailesi ile tanışmasıdır.
Ailelerin Tanışması
Bir kız ve erkek tanışıp bir süre görüştükten sonra evliliği düşünme başladığında kız ailesine damat adayını, erkek de ailesine gelin adayını tanıştır. Kız ailesine evlenmeyi düşündüğü birisi olduğunu ve ailesi ile tanıştırmak istediğini annesine bildirir. Planlanan bir günde erkek kız ailesi ile tanışmaya gider. Erkek çok sıradan olmayan resmi ya da spor şık bir kıyafet giymelidir. Kızın ailesi kızının evlenmeyi düşündüğü kişiyi tanımaya çalışır. Erkeği tanımak için nerelisiniz, ne iş yapıyorsunuz şeklinde bazı sorular sorar. Bu şekilde erkek kızın ailesi ile tanışır.
Daha sonra benzer şekilde erkek de evlenmeyi düşündüğü bir kız olduğunu ailesine bildirir. Planlanan bir günde erkeğin ailesi de gelin adayı ile tanışır.
Daha sonra erkek ailesi tanışmak için kızın ailesini arar ve uygun bir günde tanışmak için görüşmek istediğini söyler. Kız evi tarafından verilen tarihte bir akşam tanışmak için erkek ailesi ile kız evine gider. Burada aileler birbirlerini tanımak için bazı sorular sorarlar.
Daha sonra da kız evi erkek evine iade-i ziyarette bulunur. Genellikle görüşmeleri aileler yapar. Erkeğin annesi kızın annesini arar ve iade-i ziyaret yapacaklarını belirtir. Uygun bir gün belirlenir ve burada bir süre sohbet ettikten sora kız isteme günü belirlenir.
Kız İsteme Geleneği
Aileler tanışıp kız isteme günü belirlendiğinde erkeğin ailesi babaanne anane gibi aile büyükleri ile kızın evine istemeye gider. Damat ve damadın babası takım elbise giyer. Damadın diğer aile büyükleri de genellikle resmi kıyafetler giyer. İstemeye giderken damat genellikle tek sayıda güllerden oluşan isteme çiçeği yanında tatlı ya da çikolata götürülür.
Bu arada kız evinde temizlik yapılır. Kızın aile büyükleri kız evine gelir. Kız isteme için uygun bir kıyafet giyer.
Aileler bir süre burada sohbet ettikten sonra gelin damat ve ailesine kahve ikram eder. Daha sonra damadın aile büyüklerinden birisi isteme merasimini gerçekleştirmek üzere kızın babası ya da dedesine”Allah’ın emri Peygamber’in kavli ile kızınızı, “Allah’ın emri ve Peygamberimizin kelâmı ile kızınızı oğlumuz için istiyoruz” anlamına gelen “bizzat istiyoruz”. der.
Gelinin ailesi bunu düşünmek için zaman isteyebilir ve ardından tören başka bir günde tekrarlanabilir. Gelinin babası nihayet kabul ettiğinde, Yüzükler takılır.
Damadın annesi bu arada geline altın bilezik ya da altın set takabilir.
Söz Kesilmesi
Söz kesme aslında evlilik için sözlenilmesidir. Çoğunlukla günümüzde gelinin istendiği gün siz de yapılır. Nişan yüzükleri değil, basit yüzükler kırmızı bir kurdele ile birbirine bağlanır. Gümüş bir tepside yüzükler nişanlı çifte uzatılır ve yüzükler birbirlerine takarlar. Kırmızı kurdele kesilir ve tören tamamlanır.
Damada Tuzlu ve Karabiberli Kahve İkram Edilmesi
Bu aslında son yıllarda uygulanan bir gelenek. Kız isteme ritüeli tamamlandıktan sonra misafirlere kahve ikram edilir. Damadın kahvesi gelin tarafından özel yapılır. Damat kahvesine şeker yerine tuz, karabiber gibi farklı baharatlar atılarak acı bir kahve yapılır. Damadın da bu kahveyi şekerliymiş gibi bir yudumda yüzünü bile buruşturmadan herhangi bir tepki göstermeden içmesi gerekir. Ancak bu adet damadın sağlığının da gözetilerek abartmadan uygulanmalıdır.
Nişan Hediyeleri veya Nişan Bohçası
“Nişan bohçası” ailelerin birbirlerine olan takdirlerini göstermeleri için eskiden beri hazırlanan hediyelerdir. Bu hediyeler bir bohçaya koyularak verildiği için Nişan bohçası adını almıştır.
Nişan bohçası genellikle düğünden sonra kullanılabilecek parfüm, terlik, pijama, giysi, ayakkabı, makyaj, havlu, tıraş gereçleri ve benzeri günlük eşyalar içerir. Geçmişte, tüm bu hediyeler özenle dekore edilmiş büyük bir bohçaya sarılır ve aileler birbirine hediye ederdi.
Günümüzde özellikle bu amaç için sepetler hatta küçük sandıklar satın alabilirsiniz. “Nişan bohçası” teslim edildiğinde bölgeden bölgeye değişmekle birlikte genellikle nişan öncesi gerçekleşir.
Nişan
Düğün kısa zaman içinde değil de uzun bir süre sonra yapılması planlanıyor ise bir nişan töreni yapılır. Bu şekilde gelin ve damat nişanlı olarak düğün yapılacak tarihi beklerler. Ancak kız istemeden sonra 3 ya da 5 ay gibi bir süre sonra düğün yapılacak ise nişan töreni düzenlenmeyebilir. Nişan düğünden önce gelin ve damadın akrabalarının ve yakın çevresinin davet edildiği bir eğlencedir. Günümüzde yaygın olarak nişan için kiralanan küçük salonlarda yapılır. Nişan eğlenceleri için kiralanan salonlarda müzik orkestra ya da DJ olmaktadır. Nişan törenlerinde genellikle kuru pasta, meşrubat gibi atıştırmalık ikramlar verilir. Nadir de olsa yemekli nişan davetleri yapılmaktadır. Nişanda damat takım elbise giyer. Gelin ise nişan için tertip edilmiş kıyafetlerden giyer.
Kına Gecesi
Düğün gününden birkaç gün öncesinde gelinin yakın akrabaları, arkadaşları ve damat tarafından kadınların eğlendiği yaygın olarak kadınlar arasında yapılan bir eğlencedir. Kına gecesi hala çok popüler olan bir gelenektir. Bu kutlama gelinin evinde, dışarıda bir yerde veya restoranda yapılabilir. Kına gecesi organizasyonları için tertip edilmiş salonları kiralayarak kına gecesi düzenleyebilirsiniz. Kına gecesi törenleri için kına etkinliği, oyun oynayan kızlar, kına tahtı kiralayan, kına şerbeti gibi içecekler ve yiyecekler gibi ikramlar ile hediyelikler hazırlayan ve tüm organizasyonu yöneten kına gecesi organizasyon firmalarından hizmet alabilirsiniz.
Kına gecelerinde müzik de olmazsa olmazlardandır. Özellikle davul zurna kına gecesinde yöresel ve geleneksel halk oyunları ve halayların canlı olarak çalınıp oynanması için ideal bir çalgıdır. Bunun yanında kına gecesi orkestrası da bulunur. İlk başta hüzünlü şarkılar çalınır ve gelin ağlar, sonuçta bu, anne babasının evine vedadır. Belli bir törenden sonra ve uygun müzik eşliğinde, müstakbel kayınvalide gelinin eline bir altın verir ve kına boyama törenini açar.
Bundan sonra gelinin gözyaşları kurur, müzik daha neşeli hale gelir. Ardından gelin ve misafirler birlikte olmanın ve dans etmenin keyfini çıkarıyor.
Kına Basma
Damadın kına gecesinin ilerleyen saatlerinde davul zurna çalarak arkadaşları ile kına gecesine giriş yapmasına kına basma denir. Kına basma ritüelinde damat davul zurna çaldırarak ve oynayarak kına salonuna giriş yapar. Burada gelin ve damat biraz davul zurna eşliğinde oynar. Daha sonra kına yakılması merasiminden sonra damat ve arkadaşları kına gecesi salonundan ayrılır.
Resmi Nikah İşlemleri
Resmi nikah işlemleri yaşadığınız ilçe nüfus müdürlüğünde yapılır, ancak dilerse nikah memuru da nikah salonuna veya mekana gelebilir. Resmi nikah işlemleri için önceden belediyenin nikah memurluğuna giderek başvuru yapılması gerekir. Belediye nüfus memurluğuna yapılacak olan nikah başvurusu için nüfus cüzdanı fotokopisi, nüfus kayıt örneği, ikametgah belgesi, vesikalık fotoğraf, sağlık raporu, evlilik izin belgesi ve evlenme beyannamesi gerekiyor. Bu belgeleri nereden ve nasıl temin edeceğinizi nüfus memurluklarından öğrenebilirsiniz.
Belediyede yapılan nikah törenler için gelin ve damat ile 2 şahit olması gereklidir. Gelin damat ve iki şahit nikah memuru ile birlikte masaya oturur. Nikah memuru gelin ve damdın kimliklerini alır. Şahitler huzurunda geline damat ile evlenmek istiyor musunuz diye sorar gelin Evet der, Daha sonra damada gelin ile evlenmek istiyor musun der damat evet der. Nikah şahitlerine siz de şahitlik eder misiniz diye sorar onlar da evet der. Daha sonra geline ve damada nikah defterini imzalatır. Son olarak evlilik cüzdanını geline teslim eder ve belediye resmi nikah işlemi bitmiş olur. Belediye nikah töreni ortalama olarak 15 dakika sürer. Törenden sonra gelin ve damat birbirlerinin ayağına basmaya çalışırlar. Kim daha hızlıysa, daha sonra evlilikte söz sahibi olacak şeklinde bir inanış vardır. Ancak genellikle günümüzde damatlar gelinin damadın ayağına basmasına müsaade ederler.
Düğün Masraflarını Kim Öder?
Eski düğün adetlerimize göre gelin çeyizi ve kına gecesi masrafları, yatak odası takımı hariç tüm düğün masrafları damat tarafına aittir. Özellikle de damadın babası bu masrafları öderdir. Ancak günümüzde düğün masraflarının çokluğu nedeniyle, damat ve damadın babası yine düğün masraflarının büyük bir bölümünü karşılasa da eğer gelin çalışıyor ise gelin de düğün masraflarına destek olabiliyor. Ya da gelinin ailesinin durumu iyi ise gelinin ailesi de bazı düğün masraflarını üstlenebiliyor.
Gelinliği Kim Alır?
Gelinlik damadın ailesi tarafından alınır. Gelinin ailesi de damadın düğünde giyeceği takım elbiseyi satın alır. Ancak kız tarafının damatlığı alması bazı yörelerde uygulanan bir adettir. Her yörede kız tarafının damatlığı almayabilir.
Düğünde Gelin Kuaförü
Düğün günü gelin ve gelinin yakın akrabaları ve arkadaşları sabahtan damat tarafından alınarak kuaföre götürülür. Gelin kuaförde saçını makyajını ve tırnaklarını da yaptırır. Bazen damat gelini doğrudan düğün arabasıyla kuaförden alır ve oradan düğün salonuna gidilir. Bazen de kuaförden sonra gelin evine bırakılır. Damat konvoy ve davul zurna ile gelin alma merasimi için tekrar gelin almaya gelir. Yaygın olarak uygulanan adet bu şekildedir.
Gelin kuaföre giderken yanına ne almalı?
Düğün günü en önemli işlerden biri de gelin başı ve gelin makyajıdır. Gelin kuaföre giderken yanına alması gerekenleri önceden liste yapması önerilmektedir. (Bu listede kuaförde saç ve makyajın bitiminden sonra gelinlik, iç çamaşırı, ayakkabı, gelin saçı aksesuarları vb. yer alabilir). Kuaföre giderken gömlek gibi kolay çıkarılabilir ve konforlu giysiler giymeyi unutulmamalıdır.
Gelinle birlikte kuaföre kim gider?
Düğün günü yapılması gereken en önemli işlerden bir de gelinin kuaföre gitmesidir. Gelini kuaföre damat götürür. Ancak gelin kuaföre tek başına gitmez. Geline kuaförde yardımcı olacak en az bir yakını ile birlikte gider. Erkek tarafından kimse gelin ile beraber kuaföre gitmezler. Geline eşlik edecek kişini kim olursa olsun, kız tarafından olmalıdır. Bu nedenle gelin arkadaşları, akrabaları ve kardeşleri kuaföre gelin ile birlikte giderler.
Gelin Alma Adetleri
Düğün günü sabahtan damat evinde hazırlıklar başlar. Damat tıraş olur, damatlığını giyer, gelin arabasını yıkatıp süsletir ve baba evine gelir. Bu arada damadın aile büyükleri ve eş, dost, akrabaları gelin alma için damat evinde toplanır. Önceden ayarlanan davul zurna ekibi de gelin alma için damat evine verilen saatte gelir. Burada toplanan kalabalık davul zurna işliğinde bir süre oynadıktan sonra Damat evinde gelin almaya gitmek için araç konvoyu yapılır. Gelin arabası önde diğer araçlar arkada konvoy ile gelin evine kadar gelinir. Konvoya davul zurna ekibi de aracı ile katılır. Gelin evinin önüne gelindiğinde gelin arabası binanın tam önüne çekilir. Davul zurna ekibi aracından inerek gelinin evinin kapısının önünde davul zurna çalmaya başlar. Damat annesi, babası ve aile büyükleri gelin alma merasimi için kız evine girer. Burada gelin gelinliğini giymiş ve erkek kardeşi tarafından gelin kuşağı bağlanmış olarak hazır bekler. Damat tarafı gelin almaya geldiğinde aile büyükleri tarafından gelin alma duası yapılır. Gelin babası tarafından evden çıkarılarak damada teslim edilir. Damat ve gelin birlikte davul zurna eşliğinde gelin arabasına binerek davullu zurnalı gelin alma merasimi yapılmış olur.
Gelin Arabası
Düğün gününden önce damat bir gelin arabası belirler. Bu gelin arabası, klasik gelin arabası, limuzin gelin arabası, üstü açık gelin arabası, vosvos gelin arabası, transporter gelin arabası ya da lüks bir gelin arabası olabilir. Gelin arabası düğün günü sabahtan damat tarafından yıkatılıp süsletilir. Gelin arabasını damadın akraba ya da arkadaşlarından birsi kullanır. Gelin arabasının başında olduğu düğün konvoyu yüksek sesle korna çalarak sokaklardan geçer. Konvoya ait tüm arabaların yan aynalarına çifte şans getirmesi için beyaz kurdeleler bağlı. Yüksek sesle kornanın kötü ruhları uzak tuttuğu söylenir. Bazen düğün arabasının yolu tıkanır ve bir geçiş ücreti ödenmesi gerekir.
Gelin Ayakkabısı İsim Yazma Geleneği
Bu yine son yıllarda uygulanan bir adettir. Düğün töreninden önce gelin, bekar arkadaşlarının isimlerini ayakkabının altına yazar. Günün sonunda ilk okunamayan veya en çok silinen isim kim olursa, bir sonraki evlenecek kişi olacaktır.
Düğün Konvoyu
Düğün günü gelinin baba evinden gelin alma merasimi yapıldıktan sonra gelin ve damat gelin arabasına binerek düğün salonuna doğru yola çıkar. Gelin alma merasimine katılan arabaların aynalarına gelin evinde tülbent, havlu gibi şeyler bağlanır. Gelin almaya gelen erkek evinden ve kız evinden tüm eş, dost ve akrabalar gelin arabasının arkasında konvoya katılır. Bu şekilde düğün konvoyu oluşturulmuş olur. Düğün konvoyunda gelin arabası önde diğer arabalar arkada düğün salonuna kadar ağır hızlarla korna çalarak ilerlenir.Bu şekilde gelin arabası konvoy ile düğün salonuna kadar gelir.
Düğün Arabasının Önünün Kesilmesi
Gelin evinden konvoy ile kornalar çalarak düğün salonuna giden gelin arabasının önü bahşiş zarfı almak isteyen çocuklar tarafından kesilir. Düğün arabasının önünde duran çocuklara önceden hazırlanmış içinde para olan bahşişi zarfları verilir. Zarfı alan çocuk hayırlı olsun diyerek gelin arabasının önünden çekilir.
Düğün Salonu
Gelin ve damat gelin alma merasiminden sonra konvoy ile birlikte gelin arabası ile düğün salonuna gelir. Gelin arabası düğün salonunun kapısına gelir. Gelin ve damat gelin arabasından iner. Düğün salonundan bir görevli gelin ve damadı düğün saatine kadar bekleyecekleri gelin odasına alır. Burada gelin ve damat dinlenir. Düğün salonu gelin ve damada burada yiyecek ve içecek ikramında bulunur. Düğün saati geldiğinde tüm konuklar düğün salonunda masalara yerleşir. Düğün salonu orkestrası karşılama müzikleri çalar. Düğün salonu yetkilileri önceden provası yapıldığı şekilde gelin ve damadı düğün giriş müzikleri ile düğün salonunda gelin ve damat için ayrılan özel masaya oturtur. Burada ilk önce gelin ve damat düğünün ilk dansını yapar. Daha sonra konulardan dans eşlik etmek isteyenler piste gelir. Daha sonra orkestra ve sanatçı sahneyi alır. Bu arada salonda yemek ikramı başlar. Davetliler müzik eşliğinde yemeklerini yer. Yemekten sonra düğünde oynamak isteyenler için hareketli müzikler, oyun havaları ve Ankara havaları çalınır. Düğünde konukların eğlencesinden sonra takı törenine geçilir. Gelin ve damada altın ve hediyelerini vermek isteyenler takı masasına gelerek gelin ve damadı tebrik ederek takılarını takarlar. Bazı düğünlerde gelin ve damat masalara tek tek giderek konuklara hoş geldiniz der ve konularda masalarında gelin ve damada takılarını takar. Takı töreni ve tebriklerin ardından pasta merasimine geçilir. Gelin ve damat düğün pastasını keserek konuklara düğün pastası ikram edilir. Daha sonra düğün salonu orkestrası bir süre daha müzik çalar ve düğün hatıra fotoğrafı çekimine geçilir. Düğün sonuna kadar kalan yakın akrabalar ve arkadaşlar ile gelin damat düğün fotoğrafı çektirir. Daha sonra düğün programı son bulur. Gelin ve damat gelin arabasına binerek birlikte yaşayacakları evlerine giderler.
Yaygın olarak düğün salonunda yapılan düğünler saat 19:00 Da başlar ve 23: 00 da sona erer.
Düğünler mevsim olarak havaların sıcak ve okulların tatil olduğu yaz döneminde yapılır.
Düğün Sonrası Gelin İndirme
Düğün salonu bittikten sonra gelin ve damat düğün öncesi dayayıp döşedikleri evlerine giderler. Gelin damat ile birlikte yaşayacağı yeni evine geldiğinde burada da gelin indirme denilen bir ritüel yapılır. Bazı yörelerde gelin eve inerken ayak ucunda içi şeker ve bozuk para dolu testi kırılarak gelinin ağzına bal verilir. Bu gelinin bereket getirmesi ve tatlı dilli olması için yapılan bir adettir. Bazı yörelerde ise gelin eve inerken davul zurna çalınarak erkek evinin evlilikten çok mutlu olduğu ifade edilir. Bazı yörelerde ise gelin önce damadın baba evine indirilip orada bu adetler yerine getirildikten sonra kendi evine geçer.
Gelin arabadan inmeden ne ister?
Gelin alma esnasında bazı bahşiş adetleri vardır. Bu adetlerde bahşişin fazla olması için erkek tarafı zorlanmamalıdır. Gelin arabadan inmeden önce arabanın kapısı açılmıyor gelin inmiyor denilir. Kayınbaba bu nükteyi yapan kişiye bahşiş verir. Gelin kızın da gönlünden ne geçiyorsa sembolik olarak bağışlanır. Damat beyin eşliğinde gelin yeni evine girer.
Gelin ve damat düğün bittikten sonra ne yapar?
Düğün günü düğün salonu sonunda gelin ve damat önceden dayayıp döşedikleri yeni evlerine giderler. Ancak bazı yörelerde gelinin önce damadın baba evine indirilip bir süre sonra kendi evine geçmesi gibi bir adet de uygulanmaktadır. Genellikle evlenen çiftler düğünün ertesi günü balayına gideceği için düğün öncesi balayı için son hazırlıklarını tamamlarlar.
